Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Belirtiler ve Baş Etme Yöntemleri

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genellikle çocukluk döneminde başlayan, dikkat sorunları, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gibi belirtilerle kendini gösteren bir nörogelişimsel bozukluktur. Çoğu zaman çocuklukta fark edilse de, yetişkinlerde de görülebilir ve yaşam boyu sürebilir.

DEHB Belirtileri Nelerdir?

DEHB’nin belirtileri genellikle üç ana grupta incelenir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik.

1. Dikkat Eksikliği Belirtileri:
   • Detayları gözden kaçırma, dikkatsizce hatalar yapma
   • Görevleri tamamlayamama veya sürekli yarıda bırakma
   • Konsantrasyon zorluğu
   • Organize olma güçlüğü
   • Günlük görevlerde unutkanlık (örneğin, randevulara gitmeyi unutma)
2. Hiperaktivite Belirtileri:
   • Otururken yerinde duramama, sürekli kıpırdanma
   • Sessizce oyun oynayamama ya da sakin aktiviteler yapamama
   • Çok konuşma, sürekli enerji dolu olma
   • Sürekli hareket halinde olma ihtiyacı
3. Dürtüsellik Belirtileri:
   • Sıra beklemekte zorlanma
   • Başkalarının sözünü kesme, araya girme
   • Ani kararlar verme, düşünmeden hareket etme

DEHB Tanısı Nasıl Konur?

DEHB tanısı sadece uzman bir psikiyatrist tarafından konulabilir. Tanı süreci, genellikle kapsamlı bir değerlendirme içerir. Bireyin davranışsal öyküsü, sosyal ve akademik performansı, aile ve okul çevresinden alınan bilgiler dikkate alınır.

Tanıya destek olması açısından MOXO dikkat testi gibi dikkat ve dürtüsellik seviyelerini ölçen objektif testler yol gösterici olabilir. Bu testler, bireyin dikkat düzeyini ve tepkilerini değerlendiren bilgisayar tabanlı testlerdir ve DEHB tanısına dair önemli veriler sağlar. Ancak, bu testlerin sonuçları tek başına tanı koymak için yeterli değildir; uzman değerlendirmesi her zaman önceliklidir.

Tedavi Yöntemleri

DEHB’nin tedavisi bireye özel olarak planlanır ve genellikle birden fazla yöntem kullanılır:

1. İlaç Tedavisi: Psikiyatrist tarafından reçete edilen ilaçlar, özellikle dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi kontrol etmeye yardımcı olabilir. Uyarıcılar ve bazı non-uyarıcı ilaçlar, DEHB'nin belirtilerini hafifletmek için kullanılır.
2. Davranış Terapisi: Özellikle çocuklar için, davranış terapisi DEHB belirtilerini yönetmede oldukça etkili bir yöntemdir. Bu terapi sayesinde çocuklar, daha iyi odaklanma ve dürtü kontrolü becerilerini geliştirebilirler.
3. Eğitimsel Destek: DEHB olan bireyler okulda ekstra desteğe ihtiyaç duyabilir. Özel eğitim programları, bireylerin akademik başarılarını artırmak ve sosyal becerilerini geliştirmek için etkili olabilir.

DEHB ile Yaşamak

DEHB yönetilebilir bir durumdur ve doğru tedaviyle bireylerin yaşam kalitesi önemli ölçüde artar. Ailelerin ve eğitimcilerin destekleyici ve sabırlı bir yaklaşım sergilemeleri, DEHB olan bireylerin potansiyellerini tam anlamıyla kullanmalarını sağlar. Sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı değişiklikleri de belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir.